| Haksız Fiil Nedir?

Haksız fiil, hukuk kurallarına aykırı bir şekilde diğer bir kişinin malvarlığı veya şahıs varlığın­da zarar meydana gelmesine neden olan eylemdir. Haksız fiilinden dolayı sorumluluğun doğabilmesi için zararın meydana gelmesi tek başına yeterli değildir; ayrıca haksız fiili iş­leyen kişinin zararın meydana gelmesinde kusuru ve fiil ile zarar arasında da nedensellik bağının olması gerekmektedir.

| HAKSİZ FİİLDEN DOĞAN ZARARIN GİDERİLMESİNDEN KİMLER SORUMLUDUR?

1. Haksız Fiil Nedir?

Kusur sorumluluğu Türk Borçlar Kanunun 49.Maddesinde; “Kusurlu ve hukuka aykırı bir fiille başkasına zararveren, bu zararı gidermekle yükümlüdür” şeklinde düzenlenmiştir. Madde hükmünden de anlaşılacağı üzere, kusurlu ve hukuka aykırı bir davranışla bir baş­kasına zararveren kişi bu zararı gidermekle sorumludur.

Kanunun aynı maddesine göre zarar verici fiili yasaklayan bir hukuk kuralı bulunmasa bile, ahlaka aykırı birfiille başkasına kasten zararveren de, bu zararı gidermekle yükümlüdür.

2. Kusursuz Sorumluluk

Haksız fiilden dolayı sorumluluğun doğabilmesi için genel kural haksız fiili işleyen kişinin kusurlu olması gerekmektedir; fakat kanun koyucu bazı durumlarda fiili işeyenin kusuru olmasa bile sorumlu olabileceğini düzenlemiştir.

2.1. Hakkaniyet Sorumluluğu

Hakkaniyetin gerektirdiği durumlarda ayırt etme gücünden yoksun kişilerin de verdik­leri zararlardan sorumlu tutulabilmektedir.

2.2. Özen sorumluluğu

Adam çalıştıranın sorumluluğu: Adam çalıştıran, çalışanın, kendisine verilen işin yapıl­ması sırasında başkalarına verdiği zararı gidermekle yükümlüdür.

Hayvan bulunduranın sorumluluğu: Bir hayvanın bakımını ve yönetimini sürekli veya ge­çici olarak üstlenen kişi, hayvanın verdiği zararı gidermekle yükümlüdür.

Yapı malikinin sorumluluğu: Bir binanın veya diğer yapı eserlerinin maliki, bunlann ya­pımındaki bozukluklardan veya bakımındaki eksikliklerden doğan zararı gidermekle yü­kümlüdür. intifa ve oturma hakkı sahipleri de, binanın bakımındaki eksikliklerden doğan zararlardan, malikle birlikte müteselsilen sorumludurlar.

Tehlike Sorumluluğu: Bir işletmenin önemli ölçüde tehlike arzeden faaliyetinden zarar doğduğu takdirde, bu zarardan işletme sahibi ve varsa işleten müteselsilen sorumludur.

I TAZMİNAT NEDİR?

Hukuka aykırı bireylem sonucunda meydana gelen maddi veya manevi zarara karşılık ola­rak ödenen bedeldir. Diğer bir anlatımla tazminat, zararların giderilmesi amacıyla sorumlu tarafından zarar görene ödenen veya mahkeme tarafından ödenmesine karar verilen pa­rasal bir değer veya edimdir.

Tazminat Davaları Nelerdir?

a] Maddi Tazminat Davası

Hukuka aykırı bireylem nedeniyle malvarlığında azalma meydana gelen kişinin bu zararı­nın giderilmesini talep edebildiği dava türüdür.

b] Manevi Tazminat Davası

Hukuka aykırı bir fiil nedeniyle zarar görenin, kişilik değerlerinde iradesi dışında meydana gelen eksilme sebebiyle çekilen manevi üzüntülerin, ızdırap ve acıların dindirilmesi ve te­lafisi için açılan bir dava türüdür.

Bu dava türünde ağır bedensel zarar veya ölüm hâlinde, zarar görenin veya ölenin yakın­larına da manevi tazminat olarak uygun bir miktar paranın ödenmesine karar verilebilir.

| TAZMİNAT DAVALARINDA ÖZEL DURUMLARDA HANGİ GİDERLERİNİZİN TAZMİNİNİ TALEP EDE­BİLİRSİNİZ ?

1. Ölüm Halinde Talep Edilebilecek Giderler

• Cenaze giderleri,
• Ölüm hemen gerçekleşmemişse tedavi giderleri ile çalışma gücünün azalmasından ya da yitirilmesinden doğan kayıplar,
• Ölenin desteğinden yoksun kalan kişilerin bu sebeple uğradıkları kayıplar.

2. Bedensel Zarar Durumunda Talep Edilecek Giderler

• Tedavi giderleri,
• Kazanç kaybı,
• Çalışma gücünün azalmasından ya da yitirilmesinden doğan kayıplar,
• Ekonomik geleceğin sarsılmasından doğan kayıplar.

3. Kişilik Hakkının Zedelenmesi Durumunda

Kişilik hakkının zedelenmesinden zarar gören, uğradığı manevi zarara karşılık manevi taz­minat adı altında bir miktar para ödenmesini isteyebilir.

Hâkim, bu tazminatın ödenmesi yerine, diğer bir giderim biçimi kararlaştırabilir veya bu tazminata ekleyebilir; özellikle saldırıyı kınayan bir karar verebilir ve bu kararın yayımlan­masına hükmedebilir.

| TAZMİNAT MİKTARI NASIL BELİRLENİR?

Hâkim, tazminatın kapsamını ve ödenme biçimini, durumun gereğini ve özellikle kusurun ağırlığını göz önüne alarak belirler.

Tazminatın amacı kişinin uğradığı zararı gidermek olup; hükmedilen tazminat miktan ile kişinin zenginleşmesi sağlanamaz.

I TAZMİNATTA İNDİRİM SEBEPLERİ NELERDİR?

Zarar gören, zararı doğuran fiile razı olmuş veya zararın doğmasında ya da artmasında etkili olmuş yahut tazminat yükümlüsünün durumunu ağırlaştırmış ise hâkim, tazminatı indirebilirveya tamamen kaldırabilir.

Ayrıca zarara hafif kusuruyla sebep olan tazminat yükümlüsü, tazminatı ödediğnde yok­sulluğa düşecek olurve hakkaniyet de gerektirirse hâkim, tazminatı indirebilir.

I TAZMİNAT DAVALARINDA GÖREVLİ VE YETKİLİ MAHKEME HANGİSİDİR?

Genel yetkili mahkeme davalı kişinin davanın açıldığı tarihteki yerleşim yeri Asliye Hukuk Mahkemesidir. Ayrıca haksız fiilin işlendi® veya zararın meydana geldi® yahut gelme ih­timalinin bulunduğu yer ya da zarar görenin yerleşim yeri Asliye Hukuk Mahkemesinde de dava açabilirsiniz.

Tazminat Davalarını Hangi Süre içerisinde Açabilirim?

Tazminat istemi, zarar görenin zararı ve tazminat yükümlüsünü öğendiği tarihten başlaya­rak iki yıl içinde ve her hâlde fiilin işlendiği tarihten başlayarak on yıl içinde yapılmalıdır. Ancak, tazminat ceza kanunlarının daha uzun bir zamanaşımı öngördüğü cezayı gerekti­ren bir fiilden doğmuşsa, bu zamanaşımı uygulanır.